Z historii wzięte
podstawowe informacje o osadnictwie olęderskim w gminie Nowy Tomyśl:
Osadnictwo olęderskie było ruchem kolonizacyjnym, który na terenie Wielkopolski trwał przez wieki XVII i XVIII, aż do rozbiorów Polski.
W okolice Nowego Tomyśla przybywali głównie osadnicy narodowości niemieckiej.
Główną przyczyną przybycia osadników do Polski były ciężkie warunki bytowe oraz prześladowania religijne we własnej ojczyźnie.
Pierwszą osadą olęderską powstałą w okolicach Nowego Tomyśla było Sękowo założone około 1700 roku, a rok później Paproć.
Nazwa „osadnictwo olęderskie”, olenderskie (holenderskie) nie ma na tym terenie znaczenia etnicznego, nie określa już narodowości osadników.
Jedną z podstawowych zasad prawa olęderskiego było zachowanie wolności osobistej osadników.
Przybywająca w okolice obecnego Nowego Tomyśla ludność otrzymywała dotąd niezamieszkały, pokryty lasami teren. Poprzez karczowanie drzew i zarośli, rekultywację terenu i meliorację zagospodarowywała i zmieniała nieużytki na grunty rolne.
Kolonizacja olęderska poprzez wprowadzony we wsiach system organizacyjny i ekonomiczny wywarła pozytywny wpływ na rozwój terenów znajdujących się w obrębie Równiny Nowotomyskiej. Spowodowała intensyfikację osadnictwa rolniczego poprzez zagospodarowanie obszarów dotąd nieuprawianych i nieużytków oraz w znacznym stopniu zwiększyła zaludnienie tego terenu. Była też bodźcem do powstania większych skupisk ludzkich.
W latach 1778-1779 w osadzie zwanej Nowa Kolonia Glinki wybudowano świątynię ewangelicką. Właściciel tutejszych dóbr Feliks Szołdrski stworzył wokół kościoła ośrodek – obecny Nowy Tomyśl, który stał się centrum handlowo-rzemieślniczym dla okolicznych osad.
Na osadę olęderską składały się zazwyczaj trzy wolnostojące budynki: chałupa o wydłużonym kształcie, chlew i stodoła.
Budynki tworzące zagrodę usytuowane były na planie prostokąta lub w kwadratu. W centralnym punkcie podwórza stała studnia z żurawiem, a obok domu rosły okazałe drzewa.
Podstawowym budulcem było drewno, zazwyczaj dąb, sosna, lub modrzew. Grube, ręcznie ciosane bale łączono bez użycia gwoździ. Powszechnie stosowanymi konstrukcjami była: konstrukcja zrębowa, zrębowo-słupowa lub sumikowo-łątkowa
Elementem konstrukcyjnym wyróżniającym budynki z okolic Nowego Tomyśla jest tzw. trempl, czyli wysokie poddasze, pełniące funkcję spichrza lub suszarni do chmielu.
Budynki w zagrodach dekorowano. Belki stropowe ozdabiano podłużnymi żłobieniami oraz rozetą – znakiem mistrza ciesielskiego. Profilowano krawędzie oraz toczono elementy wykończeniowe desek okapowych i krokwi.
